SMOG
to połączenie dwóch angielskich słów : „smoke” czyli dym
oraz „fog”-mgła. Smog jest to właśnie „chmura” dymu i mgły
tworząca się przez zanieczyszczenia atmosferyczne. W smogu znajdują
się zanieczyszczenia takie jak: pyły i gazy pochodzące z zakładów
przemysłowych, z gospodarstw domowych oraz tworzone przez samochody
spaliny i produkty ich przemiany.
Istnieją
dwa rodzaje smogu:
-kwaśny,
przemysłowy lub zimowy, inaczej Londyński-nazwa
pochodzi od stolicy Wielkiej Brytanii, w której panował smog
między 5 a 9 grudnia 1952 roku:
powstaje najczęściej jesienią oraz zimą, kiedy powietrze jest
wilgotne i silnie zanieczyszczone przez gazy kwaśne tj. SO2,
CO2
oraz pyły węglowe. Toksyny znajdujące się w powietrzu powodują
powstawanie kwaśnych deszczów, zanieczyszczeń i zakwaszeń gleby i
wód. Spotykamy go tam gdzie mieszkania są ogrzewane węglem niskiej
jakości, innymi paliwami stałymi czy często śmieciami oraz
odpadami. Stanowi duże zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz
zwierząt.
-fotochemiczny,
utleniający, letni bądź suchy tak zwany Los Angeles- to tam 26
lipca 1943 roku pojawił się tak duży smog tego typu: tworzy się
latem kiedy temperatura powietrza wynosi od 24oC i
występuje silne nasłonecznienie.
W
składzie takiego smogu możemy znaleźć m.in. węglowodory
alifaktyczne oraz aromatyczne np. benzen, diatlenek azotu, tlenek
węgla, aldehydy i inne. W skutek przemian chemicznych tych związków
powstają toksyny, które ciężko znaleźć w innych przemianach.
Smog ten przybiera brunatną barwę oraz ogranicza widoczność do
około kilkuset metrów.
rys. 1 smog w Krakowie |
Według
Najwyższej Izby Kontroli jakość
powietrza w naszym kraju jest najniższa w całej Unii Europejskiej.
Miasta w Polsce, w których najczęściej pojawia się smog to:
Kraków, Wrocław, Katowice czy też Warszawa jest to kilka miast z
pośród 33 najbardziej zanieczyszczonych w UE. Dużym problemem jest
wielokrotne przekraczanie przez Polskę norm Światowej Organizacji
Zdrowia odnośnie zanieczyszczenia powietrza.
W
Polsce największy poziom zagrożenia stanowią :
-pył
zawieszony czyli cząsteczki unoszące się w powietrzu nie widoczne
gołym okiem:
PM10
jest to cząstka której średnica wynosi mniej niż 10 mikrometrów
dla porównania przeciętny ludzki włos jest grubości od 50 do 70
mikrometrów a ziarno piasku 90µm. Normy tego pyłu w Polsce to 50
µg/m3 dziennie. Dni przekraczających to stężenie nie powinno być
ponad 35 w roku. W 2011 roku niektóre Polskie miasta przekraczały
normę średnio przez 129 dni a w 2017r. limit ten został
wyczerpany już w lutym przez 16 miast w naszym kraju. Stężenia
tego pyłu są bardzo duże i sięgają do kilkuset procent norm.
PM2,5
jest to cząstka której średnica wynosi mniej niż 2,5 mikrometra i
jest to już bardzo malutka cząsteczka, która może przenikać do
krwi i w ten sposób rozprzestrzeniać się po całym naszym
organizmie. Niestety w wypadku tych pyłów Polska wypada również
źle w porównaniu do reszty krajów UE. Aż 7 stacji pomiarowych
spośród 10 w Unii Europejskiej o wykazywanym najwyższym poziomie
tego pyłu znajduje się w naszym kraju i są nimi:
trzy
punkty w Krakowie, Nowy Sącz, Godów, Przemyśl i Katowice.
-benzo[a]piren
to związek chemiczny o bardzo silnym działaniu mutagennym i
rakotwórczym. Jest to jeden z wielopierścieniowych węglowodorów
aromatycznych (WWA). Niestety również w tym wypadku Polska znajduje
się w czołówce jeśli chodzi o przekraczane normy jego stężenia.
Szczególnie niepokojące jest to, iż normy stężeń są
przekraczane również w małych miasteczkach. Dopuszczalny
średnioroczny poziom B(a)P to 1 ng/m3 przy czym w 2015 roku Kraków
przekroczył ją ośmiokrotnie. W złej sytuacji są też miasta
:Nowa Ruda, Nowy Targ, Opoczno, Rybnik, Sucha Beskidzka, Proszowice
czy Nowy Sącz.
rys. 2 Ile
procent normy?Mapa stężenia bezno(a)pirenu w Małopolsce.
|
SMOG
a nasze zdrowie
Negatywny
wpływ zanieczyszczeń powietrza na nasze zdrowie niewątpliwie
istnieje wskazują na to liczne badania prowadzone na całym świecie.
Świadomość Polaków na temat wpływu i następstw zdrowotnych
narażenia na zanieczyszczenia powietrza jest wyraźnie nie
wystarczająca. Szacuje się, że w Polsce z powodu smogu co rok
przedwcześnie umiera ok. 43000 ludzi. Zarówno krótkoterminowa jak
długoterminowa ekspozycja na smog ma wpływ na długość i jakość
życia, zapadalność na choroby nowotworowe czy choroby układu
oddechowego, nerwowego, krążenia, jak również przebieg ciąży
czy rozwój dziecka. To właśnie kobiety w ciąży, ludzie starsi,
dzieci bądź osoby cierpiące z powodu chorób układu oddechowego i
układu krążenia stanowią największą grupę ryzyka.
W
Krakowie zostały przeprowadzone badania, ukazujące, iż kobiety w
ciąży które oddychały powietrzem z wysokim stężeniem
benzo(a)pirenów i pyłów zawieszonych rodziły dzieci o niższym
wzroście, niższą wagą urodzeniową, mniejszym obwodzie głowy,
niższym ilorazie inteligencji czy niższymi wartościami całkowitej
objętości oddechowej płuc niż kobiety w grupie kontrolnej. Dzieci
te są mniej odporne na infekcje co wiąże się z większym ryzykiem
zachorowań np. na astmę czy inne choroby układu oddechowego.
Istnieje
wiele negatywnych skutków zdrowotnych ekspozycji na zanieczyszczone
powietrze są to m.in.:
-choroby
układu oddechowego: astma oskrzelowa, rak płuc, infekcje dróg
oddechowych np. zapalenie płuc, przewlekła obturacyjna choroba
płuc, problemy z oddychaniem, ból gardła, kaszel, katar, zapalenia
zatok;
-choroby
układu krwionośnego: zawał mięśnia sercowego, nagłe zatrzymanie
krążenia, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca,
zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca, miażdżyca obwodowa;
-choroby
układu nerwowego: udar mózgu, nowotwór mózgu, zmiany strukturalne
w mózgu, problemy z koncentracją i pamięcią, Alzheimer, niepokój
i stany depresyjne, szybsze starzenie się układu nerwowego, ADHD
(nadpobudliwość), upośledzenie funkcji poznawczych, ubytek
inteligencji;
-choroby
układu rozrodczego: bezpłodność, rak szyjki macicy, przedwczesny
poród, obumarcie płodu;
Jak walczyć ze smogiem ?
Głównym
źródłem zanieczyszczeń powietrza w Polsce są gospodarstwa
domowe. Dlatego działaniem priorytetowym powinno być zmniejszenie
emisji pochodzących z budynków jednorodzinnych. Każdy z nas może
zrobić coś, aby poprawić czystość powietrza w Polsce:
-wymień
stary piec na nowy: najlepszym rozwiązaniem będzie ogrzewanie domu
z miejskiej sieci, gazem bądź za pomocą pompy ciepła. Innym
rozwiązaniem może być nowoczesny certyfikowany kocioł na
drewno, pelet lub węgiel;
-nie
spalaj śmieci: spalanie w piecach śmieci powoduje dostawanie się
do powietrza rakotwórczych toksyn. Dlatego jeśli widzisz, iż ktoś
pali śmieci powiadom anonimowo odpowiednie służby: policję czy
też straż miejską. Uchronisz swoją rodzinę i pobliskich
mieszkańców przed szkodliwymi związkami chemicznymi;
-zmień
kiepski opał na lepszy jakościowo: nowoczesne kotły spalają dużo
mniej paliwa dlatego zainwestuj w dobrej jakości opał, koszt
ogrzania domu na pewno nie wzrośnie;
-ociepl
swój dom: gdy okna, drzwi nie są szczelne bądź ściany są mało
ocieplone dużo szybciej ucieka z domu ciepło, trzeba zużyć więcej
opału jak również więcej pieniędzy,
-zainstaluj
odnawialne źródła energii np. instalacja fotowoltaiczna, mała
elektrownia wiatrowa, pompa ciepła, kolektory słoneczne bądź
kotły na biomasę;
-zredukuj
jazdę samochodem: bardzo dużo zanieczyszczeń tworzy się ze
spalania paliwa z starych samochodów z silnikiem diesla, dlatego
warto kupić samochód na gaz lub benzynę, najlepiej jednak jeśli
skorzystasz z transportu publicznego z roweru bądź pójdziesz
pieszo;
Co
zrobić gdy powietrze jest już mocno zanieczyszczone?
Coraz
częściej o złym stanie powietrza możemy dowiedzieć się z prasy,
internetu, telewizji, ale nie zawsze komunikaty te są pisane w
jasny, zrozumiały sposób. Okazuje się, że dotarcie do informacji
o stanie powietrza w danym dniu nie jest takie proste i wymaga od nas
poświęcenia większej ilości czasu. Jednym z lepszych źródeł są
aplikacje w smartfonach, gdzie na bieżąco możemy monitorować stan
naszego powietrza, lecz nie oszukujmy się, nie każdy ma dostęp do
tego rodzaju urządzeń np. ludzie starsi. Największy udział mediów
w informowaniu o zanieczyszczeniach powietrza jest w województwie
Małopolskim.
Jeśli
już dowiesz się że w powietrzu jest wysokie stężenie
zanieczyszczeń:
-ogranicz
przebywanie na dworze swoich dzieci oraz własne do minimum, jeśli
jest to możliwe zostań w domu,
- nie wietrz mieszkania
-jeśli
już musisz wyjść na zewnątrz koniecznie załóż maskę
przeciwpyłową,
-jeśli
w twoim mieście smog to częste zjawisko zainwestuj w inhalator,
-nie
uprawiaj sportu na zewnątrz,
-włącz
odpylacz powietrza,
-skontaktuj
się z lekarzem jeśli cierpisz na choroby układu oddechowego bądź
układu krążenia.
rys. 3 Maska antysmogowa |
rys. 4 inhalator |
W naszych sklepach dostępne sa maski antysmogowe wyprodukowane w Polsce razem z filtrem z węglem aktywnym.
Opracowanie:
mgr Wiktoria Bożkiewicz
Ładnie to wygląda.
OdpowiedzUsuń